به گزارش پایگاه خبری زنجان ورزشی،نرگس رسولی ؛زنجان، استانی با سابقه درخشان علمی و فرهنگی، امروز با زخمی خاموش در لایههای اجتماعی خود روبهرو است: پدیدهی ترک تحصیل. زخمی که نه صدای آژیر دارد و نه تیتر جنجالی در صفحات خبری میشود، اما هر سال، دهها کودک و نوجوان را از مسیر آینده دور میکند و چرخهی فقر فرهنگی – اقتصادی را تکرار. این مسئله، اگرچه ظاهراً محدود به چند مدرسه در حاشیه شهر یا روستا بهنظر میرسد، اما اثراتش دامنگیر کل پیکره جامعه زنجان است؛ از افزایش ناهنجاریهای اجتماعی گرفته تا کاهش سرمایه انسانی در آیندهای نهچندان دور.
مدرسههایی که نیمهراه میمانند
بر اساس دادههای رسمی، بخشی از دانشآموزان در زنجان سالانه به دلایل اقتصادی، خانوادگی یا کمبود امکانات تحصیلی ترک تحصیل میکنند. در برخی مناطق روستایی، فاصله زیاد تا نزدیکترین مدرسه یا نبود سرویس ایابوذهاب، دلیلی ساده اما سرنوشتساز برای دوری کودک از کلاس میشود. در نقاط شهری نیز فقر خانواده و اهمیتندادن به ادامه تحصیل دختران هنوز جدیترین عوامل به شمار میروند.
اما فراتر از دلایل فردی، ریشههای عمیقتری نیز وجود دارد؛ ضعف در نظام هدایت تحصیلی، بیانگیزگی در فضای مدارس و گاهی نبود مهارت در معلمان برای مواجهه با دانشآموزان در معرض آسیب. وقتی فضای آموزش صرفاً به تکرار محفوظات و امتحان محدود میشود، کودکی که باید از یادگیری لذت ببرد، درس را بار سنگین میبیند و نخستین فرصت فرار را شکار میکند.
آموزشوپرورش؛ در جستوجوی درمانی ساختاری
آموزش و پرورش استان زنجان در سالهای اخیر برنامههایی برای کاهش ترک تحصیل اجرا کرده است؛ از شناسایی دانشآموزان بازمانده گرفته تا برگزاری کلاسهای جبرانی و طرحهای تشویقی. با اینحال، کارشناسان معتقدند اقدامات فعلی کافی نیست و باید «پیشگیری اجتماعی» جایگزین «درمان آماری» شود.
به بیان روشنتر، مسئله فقط حضور فیزیکی دانشآموز در کلاس نیست، بلکه تداوم علاقهمندی او به یادگیری اهمیت دارد. اینجاست که نقش نهادهای فرهنگی، خانواده و رسانه معنا پیدا میکند.
آموزش و پرورش باید بهجای واکنش به آمار، با همکاری رسانهها و فعالان اجتماعی، «بازتعریف ارزش تحصیل» را در خانوادهها نهادینه کند. چراکه تا والدین ندانند ترک تحصیل فرزند، فقط غیبت از مدرسه نیست بلکه غیبت از آینده است، هیچ طرح اداری موفق نخواهد بود.
رسانه؛ صدای بیصدای دانشآموزان
در این میان، شاید مؤثرترین و کمهزینهترین ابزار، رسانه باشد. رسانههای محلی زنجان میتوانند پلی میان سیاستگذاران و مردم باشند. اگر رسانهها بتوانند واقعیتهای ترک تحصیل را با زاویه انسانی و امیدبخش روایت کنند، اولین گام برای حساسسازی جامعه برداشته میشود.
روایت زندگی یک دانشآموز بازمانده از تحصیل یا معلمی که در مناطق دورافتاده، با کمترین امکانات کلاس را زنده نگه داشته، میتواند بیش از دهها همایش رسمی تأثیر داشته باشد. رسانه باید از گزارش خشک آماری فاصله بگیرد و با شیوه «قصهمحور»، زخم ترک تحصیل را واقعی و قابل لمس سازد.
از سوی دیگر، آموزش و پرورش استان میتواند با همکاری صداوسیمای زنجان یا رسانههای دیجیتال، تولید محتوای فرهنگی هدفمند را در دستور کار قرار دهد؛ برنامههایی که الگوهای موفق تحصیلی روستایی را معرفی میکنند یا خانوادهها را با تبعات اجتماعی ترک تحصیل آشنا میسازند.
راهکارهای رسانهای برای امید
برای مقابله با این پدیده، چند راهکار رسانهای عملی قابل ذکر است:
۱. ایجاد پویشهای اطلاعرسانی محلی با محوریت شعارهایی مانند «هیچ کودکی نباید از کلاس جا بماند» و مشارکت مدارس و شوراهای روستا.
۲. اجرای مستندهای کوتاه اجتماعی درباره فرصتهای ازدسترفته کودکان بازمانده از تحصیل و ضرورت بازگشت آنان.
۳. راهاندازی کمپینهای مجازی با محور کمکهای مردمی برای تأمین لوازمالتحریر یا پوشاک مدارس مناطق کمتر برخوردار.
۴. ارتقای سواد رسانهای معلمان و مدیران مدارس برای استفاده مؤثر از فضاهای مجازی در پیگیری وضعیت دانشآموزان در معرض خطر.
۵. تشکیل کارگروه مشترک رسانه–آموزش و پرورش برای تدوین ادبیات جدید در تبلیغ آموزش، نه از منظر اجبار، بلکه بهعنوان فرصت رشد شخصی.
بازگرداندن امید به کلاس
ترک تحصیل یک عدد در جدول آمار نیست، بلکه یک زندگی ناتمام است. کودکی که امروز از مدرسه جدا میشود، فردا ممکن است در چرخه کار کودک، فقر و آسیبهای اجتماعی گرفتار شود. مقابله با این پدیده، تنها کار آموزش و پرورش نیست؛ رسانهها، نهادهای مذهبی، شوراهای محلی و حتی خیرین باید پشت یک هدف مشترک بایستند.
زنجان با پیشینه علمی و فرهنگی خود میتواند الگوی موفق بازگشت به تحصیل در کشور باشد، بهشرط آنکه گفتوگو دربارهی این زخم خاموش در رسانهها زنده بماند. اگر جامعه باور کند که هیچ درسی نباید ناتمام بماند، آنگاه کلاس درس زنجان دوباره پر از صدای خندهی کودکان خواهد شد.
